مطالعه اثر کودهای نیتروژنه (شیمیایی، زیستی و تلفیقی) بر خصوصیات کمی وکیفی علوفه دارو (مطالعه موردی کشت مخلوط افزایشی سورگوم و شنبلیله)

تعیین بهترین مخلوط کشت گیاهان علوفهای و دارویی از ارکان اساسی در افزایش کیفیت علوفه در نظام تولید علوفه دارو به حساب می آید. به منظور بررسی تأثیر کودهای نیتروژنه (زیستی، شیمیایی و تلفیقی) روی کمیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط افزایشی سورگوم و شنبلیله، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار درمزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران واقع در دولت آباد کرج در سال زراعی 90-1389 به اجرا در آمد. سطوح مختلف کودی شامل: شاهد بدون کود (n0)، کود بیولوژیک (ازتوباکتر- ریزوبیوم- آزوسپریلیوم- میکوریزا) (nbi)، کود شیمیایی نیتروژن (درقالب اوره بر مبنای آزمایش خاک) (100 nch) و کود بیولوژیک+ 50% کود شیمیایی نیتروژن (nbi+nch50) (کود تلفیقی) به عنوان عامل اصلی در نظر گرفته شدند. ترکیب های کشت مخلوط شامل: کشت خالص شنبلیله بدون علف هرز (t0)، کشت خالص شنبلیله با علف هرز (tw)، کشت خالص سورگوم بدون علف هرز (s0)، کشت خالص سورگوم با علف هرز (sw)، کشت سورگوم+ 50% کشت شنبلیله (st50) و کشت سورگوم+ 100% کشت شنبلیله (st100) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر متقابل کود در ترکیبات کشت بر ارتفاع بوته شنبلیله، عملکرد خشک سورگوم، عملکرد کل و کلروفیل سورگوم تاثیر معنی دار داشت. همچنین ارتفاع بوته سورگوم، عملکرد خشک شنبلیله، زیست توده علف هرز و ماده موثره شنبلیله (تریگونلین) تحت تاثیر عوامل اصلی کود و ترکیب کشت قرار گرفتند. بالاترین مقدار نسبت برابری زمین (ler) ازکشت مخلوط سورگوم + 50% کشت شنبلیله در تیمار کود تلفیقی به میزان 82/1 به دست آمد. مقایسات میانگین در مورد صفات کیفی علوفه نشان داد که بالاترین میزان ماده خشک قابل هضم علوفه سورگوم (2/64%) و پروتئین خام علوفه سورگوم (13%) مربوط به تیمارکشت مخلوط سورگوم+50% شنبلیله درتیمار کود تلفیقی می باشد. این در حالی است که بالاترین میزان ماده خشک قابل هضم علوفه شنبلیله (4/62%) در تیمار کشت مخلوط سورگوم+50% شنبلیله در تیمار کود زیستی و بالاترین مقدار پروتئین خام علوفه شنبلیله (1/20%) در کشت خالص شنبلیله بدون علف هرز در تیمار کود تلفیقی ملاحظه شد. بیشترین درصد کربوهیدرات های محلول علوفه سورگوم را تیمار کشت مخلوط سورگوم+100% شنبلیله با اعمال تیمار کود زیستی به مقدار (5/8%) به خود اختصاص داد درحالیکه درصد کربوهیدرات های محلول علوفه شنبلیله با کاربرد کود تلفیقی در کشت خالص شنبلیله بدون علف هرز به بالاترین مقدار (9%) خود رسید. به طور کلی نتایج نشان داد که در بین سیستمهای کشت مخلوط بالاترین کمیت و کیفیت علوفه از تیمار کشت مخلوط سورگوم+50%شنبلیله (st50) و در بین تیمارهای کودی، از کاربرد کود تلفیقی (nbi+nch50) به دست آمد.